Mening orzularim sen bian bog’liq,
Har bir niyatimda mavjudsan, borsan.
Menga Allohimdan eng ezgu tortiq,
Vatan! Tilimdagi bitmas ash’orsan.
Qalbimga harorat baxsh etgan tuproq,
Mehr ummoniga eng yaqin qirg’oq,
Yuragim his etgan ilk sevgi, titroq,
Vatan! Dilimdagi mangu bahorsan.
Ko’zimda porlagan ilk uchqun o’zing,
Ko’nglimni ko’klarga chorlagan orzu.
Boshimni silagan, baxtim tilagan,
Men senda tug’ildim mening baxtim shu,
Har dam duoyimni qilgan zabonim,
O’zbegim, o’zligim, O’zbekistonim.
Истиқлолнинг такомиллашуви ва ишлаб чиқариш, савдо тижорат, давлат хизмати ҳамда халқ хужалиги тармоқларининг кенгайиш даражалари касб-ҳунарга эга бўлган мутахассисларга талаб ва эҳтиёжларни юзага келтирмоқда шу сабабдан ҳам “Таълимнинг узлуксизлиги”, “Давлат таълим стандартлари”, академик лицейлар ва касб-ҳунар коллежларини бошқаришни ташкил қилиш (13 май 1998 й) билан боғлиқ бўлган Республика ҳукуматининг қарорлари, дастурлари қабул қилиниб, улар мувоффақият билан амалга оширилмоқда.
Расмий маълумотларга қараганда Республикада 860 та ўрта махсус, касб-ҳунар коллежлари мавжуд бўлиб уларда 0.5 млн. Атрофида ўқув-талаба ёшлар таҳсил олмоқда. Уларнинг қарийиб 40-45 % турли спорт секцияларида мунтазам шуғулланади.Таъкидлаш лозимки, мустақиллик йиллари даврида (1991-2011) академик лицейлар ва касб-ҳунар коллежлари (КҲК) учун янгидан қурилган замонавий ўқув бинолари аввалги йиллардагидан 10-15 баравар кўпайди.
Уларнинг таркибида спортзал, футбол ва ўйин майдонлари, баъзи бирларида очиқ ва ёпиқ сув хавзалари бўлиб, энг янги спорт жихозлари, асбоб-ускуналари билан безатилмоқда.
Охрана природы, издавна присущая многим народам, отразилась в экологическом сознании человека, что в свою очередь, сказалось в номинации географических объектов. Как известно, экологические проблемы — это ситуации во взаимодействии общества и природы в том или ином регионе, которые в связи с изменением природной среды порождают или могут порождать опасность для здоровья или существования людей, развития хозяйства способности природных комплексов восстанавливать ресурсы и качество среды, служить хранителем генофонда.
Географический объект сам себя никак не называет. Имя ему присваивает человек. Как писал, Э.Мурзаев человек исходит, прежде всего, из какого-то наиболее заметного признака, штриха присущего тому или иному географическому объекту. Признак — важнейшая психологическая категория при наименованиях географических объектов. Он мотивирует выбор имени, объясняет причину появления топонима. Природные ландшафты, их компоненты были точно детализированы местным населением в географических названиях в результате многовековых наблюдений за природными явлениями и процессами. Не зря, пласт топонимов, отражающих природные явления — один из самых широко распространенных на Земле.
Бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларининг миллий ғоя тушунчасини ва бу соҳадаги билим, кўникма ва малакасини шакллантириш ҳозирги куннинг долзарб масалаларидан бири ҳисобланади. Ўзбекистон Республикаси президенти И.А.Каримов таъкидлаганидек, “Миллий ғоя биринчи навбатда ёш авлодни ватанпарварлик, эл-юртга садоқат руҳида тарбиялаш, уларнинг қалбига инсонпарварлик ва одамийлик фазилатларини пайванд қилишдек олижаноб ишларимизда мададкор бўлиши зарур” (қаранг: Каримов И.А. Жамиятимиз мафкураси халқни халқ, миллатни миллат қилишга хизмат этсин. Тошкент, “Ўзбекистон”, 1998, 15-бет).
Талабаларнинг миллий ғоя тўғрисидаги тушунчаларинни аниқлаш ҳам ўзига хос бўлган муаммо ечимини топишни талаб этади. Биз ўз олдимизга бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларининг миллий ғоя тўғрисидаги тушунчаларини аниқлашни мақсад қилиб қўйдик. Бундан асосий мақсад миллий ғоя, миллий ғурур, миллий ҳис-туйғуларни талабаларнинг онги ва қалбига сингдириб, уларнинг миллий мафкуравий тафаккурини кенгайтиришдан иборатдир. Бу борада миллий ғоя тушунчаларини бўлажак бошланғич синф ўқитувчилари онгига сингдиришнинг ахборотли таъминоти ҳақида фикр юритиш катта аҳамиятга эга. Шу сабабли қуйидаги тарғибот ишларини амалга ошириш истиқболли самара беради:
ЎзМТДП Олмазор туман Кенгаши ва Турсунхўжаева номидаги тиббиёт коллежи ҳамкорлигида Буюк мутафаккир, давлат арбоби ва шоир Алишер Навоий таваллудининг 572 йиллиги муносабати билан “Навоий-ижодида ёшлар тарбияси” мавзусида байрам тадбир бўлиб ўтди.
Тадбирда ЎзМТДП Олмазор туман Кенгаши фаол аъзоси, шоир Ў.Хўжаев, матбуот котиби Н.Ҳамраев ва коллеж директори ўринбосари Н.Жамоловалар ўз табриклари ҳамда ижод намуналари билан чиқишди.
Коллеж талабаларининг Навоий ижодидан парчалар ўқишди ҳамда “Хамса” достонидан лавҳалар кўрсатишди.
Шоир Ў.Хўжаев Навоийни англаш борасида маъруза қилди. Алишер Навоий ижодини ўрганиш шоир ҳаётлигидаёқ бошланган эди. Бунга мисол қилиб ўз даврининг йирик алломалари, шоирларидан А.Жомий, Д.Самарқандий, З.М.Бобур, Хондамир ва бошқаларнинг навоийшуносликка қўшган ҳиссаларини кўрсатиш мумкин.
Ҳозирги кунда орамизда биронта қўл телефонисиз одамни учратиб қолгудек бўлсак, унга "қор одам«ни ёки бўлмаса тарих музейидаги эски, чанг босиб қолган „экспонат“ни учратиб қолгандек ҳис этамиз. Сиз атрофингизда мобил телефон билан гаплашаётган одамларга эътибор берганмисиз. Улар бир-бирларига минг битта савол билан мурожаат этишади. „Қаерларда юрибсан ўзи?“, „Бирон кор-ҳол содир бўлса нима қиласан?“, „Имтиҳондан ўтолмасанг нима бўлади?“, „ДАН ходими ҳайдовчилик гувоҳномангни олиб қўйса нима қиласан?“… Хуллас, минг битта сўровга минг битта жавоблар.
SPID (oits) virus orqali odamdan odamga tarqaladigan va nisbatan yaqinda paydo bo‘lgan xafli kasallikdir. Hozirgi vaqtga kelib, uning virusi dunyoning ko‘pgina mamlakatlarida topilgan. SPID (oits) odam organizimining kasalikka qarshi kurashish qobilyatini pasaytiradi oqibatda turli-tuman kasalliklarga chalinadi. SPID bilan kasallangan odamning ichketar, zotiljam (o‘pka shamollashi, pnevmaniya), sil yoki teri rakining jiddiy turi bilan og‘rib qolishi juda oson. SPID bilan zararlangan organizm, o‘zi kurasha olmagan kasallikdan nobud bo‘ladi. OITSga giriftor bo‘lganlarning taqdiri hamisha fojia bilan tugaydi, shuning uchun mutaxassislar OITSning XX asr o‘lati deb hisoblaganlar.
“Сўз айтишдан аввал, хар дақиқада сўз ортидан келадиган оқибатни ўйла…” деган эди буюк алломалардан бири. Ха, бу сўзлар замирида олам-олам маъно мужассам. Хаётимда юз берган бир воқеа туфайли сўз қадрини, яъни яхши сўзнинг, ширин муомаланинг, гўзал хулқнинг инсон хаётида қанчалик мухим эканлигини ич-ичимдан хис қилганман. Яхши сўз инсон қалбининг безаги. У туфайли инсон бархаёт, у туфайли хаёт абадий… Бу воқеани эсладим дегунча, кўзларимда милт-милт ёшлар оқади. Ўша пайтда чамаси 3-4 ёшда эдим. Онажонимнинг менга чақалоқ олиб келаман деган гапларидан кейин куну тун чарчаш нималигини билмас эдим. Чақалоққа атаб ўзимча кўйлакчалар тикардим, хеч бир ўйинчоқимни ўйнамасдан унга атаб қўярдим. Бир кун қаттиқ қиш кунларининг бирида онамни касалхонага олиб кетишди. 2-3 кунда келаман деганларича, орадан қанча вақт ўтса хамки келмадилар. Хар куни бечора бувижонимни холи-жонларига қўймай, ойимни олдига олиб боришларини талаб қилардим. Бувижоним менинг ахволимни тушундиларми ёки шифокорлар рухсат бердими, ишқилиб эрталаб жажжи қўлларимни ушлаганларича қишнинг қаттиқ бўронларига қарамай олиб кетдилар.
Интернет пайдо бўлди. Ахборотлар алмашинуви кучайди. Дунё глобал қишлоқ атрофига бирлаша бошлади. Тармоқ ҳамроқ ва ҳамкоримизга айланди. Имкониятлар базаси ўз имкониятини яна кенгайтирди. Бир пайтнинг ўзида бир нечта амалларни бажарадиган роботга айланди. Ёдровий қуролдан ҳам хавфли ахборотни ўзида жамлади ва бутун жаҳон ахборот бозорига айланди. Ҳозирда тармоқ фойдаланувчиларнинг сони олти млярдни ташкил этади. Бу деган сўз шунча одам ундаги ахборот истеъмолчиси ҳисобланади.
Интернет фойдаланувчиларга имконият ва эркинлик беради. Ахборот яратувчи ва қатнашувчиси бўлишга имкон беради. Шунинг учун ҳам айни пайтда фуқаро журналистикаси пайдо бўлди. Бунда истеъмолчи тармоқдаги ахборотларни олиши ва ўзи ҳам узатиши мумкин. Фуқаро журналистикасининг ривожланиши бир томондан ижобий. Аммо иккинчи томондан журналистика талаб ва қоидаларининг бузилишига сабаб бўлмоқда. Негаки, фуқаро журналист профессионал журналистиканинг талабларини яхши билмайди. Факт билан қонуний ишламайди. Воқеага бир томонлама ёндашади. Масаланинг иккинчи тарафи теран таҳлил қилинмайди. Бу эса аудиториянинг интернетдаги ахборотларга бўлган ишончсизлигини келтириб чиқаради.
1998-yili Pekinning Zhongguancun viloyatidagi “Sifanglitong” nomli xitoy kompaniyaga 26 yoshli yigitcha tashrif buyurdi. Cheng Binghao ismli shu yosh yigitcha bu kompaniyaga dasturlovchi bo’lib ishlash uchun kelgan edi. Keyinchalik “Sifanglitong” kompaniyasi xitoydagi yirik internet korxonasiga aylandi va “Sinlang” nomini oldi (“Sina”). Bugungi kunda esa “Sinlang” kompaniyasi (www.sina.com.cn) Xitoydagi eng katta sanalgan peshtoqlarni birini egallamoqda.
Cheng Binghao ushbu kompaniyada 9 yil ketma-ket ishladi va o’z kompaniyanisini tashkil qilish maqsadida ishdan bo’shadi. Cheng Binghao 3mln yuanga tanishining offisini ijaraga olib, 6 ta ishchi bilan o’z faoliyatini boshladi va o’zi mustaqil ijtimoiy tarmoq hisoblangan “Kaixinwang” (www.kaixin001.com) saytini tashkil qildi. Uch yillik mashaqqatlar natijasida “Kaixinwang” sayti shiddat bilan rivojlandi va mamlakatdagi eng mashhur ijtimoiy tarmoqlardan biriga aylandi. Hozirgi kunga qadar ushbu saytdan foydalanuvchilar soni 90 mln. kishini tashkil etadi. Cheng Binghao tarixdagi turli afsonalardan biri sanaladi va Xitoy internetining ilk niholi hisoblanadi. Hatto oily ma’lumotga ham ega bo’lmagan ushbu g’aroyib yigitcha, yoshligida tadqiqot institutlaridan birida matn tuzuvchi bo’lib ishlagan. U o’z qobiliyati va tirishqoqligi bilan orzusini amalga oshira oldi. O’z ishini tashkil etib hayotini tubdan o’zgartirdi. Internetning g’aroyiboti ham shunda ediki, innovatsion yondashish – bu shaxsiy hayotni o’zgartirishda va mo’jiza yaratishdagi “oltin kalit” sanaladi.
Ҳозирги кунда орамизда биронта қўл телефонисиз одамни учратиб қолгудек бўлсак, унга "қор одам«ни ёки бўлмаса тарих музейидаги эски, чанг босиб қолган „экспонат“ни учратиб қолгандек ҳис этамиз. Сиз атрофингизда мобил телефон билан гаплашаётган одамларга эътибор берганмисиз. Улар бир-бирларига минг битта савол билан мурожаат этишади. „Қаерларда юрибсан ўзи?“, „Бирон кор-ҳол содир бўлса нима қиласан?“, „Имтиҳондан ўтолмасанг нима бўлади?“, „ДАН ходими ҳайдовчилик гувоҳномангни олиб қўйса нима қиласан?“… Хуллас, минг битта сўровга минг битта жавоблар.
Ko’z yoshi ko’zning normal funksiyasini saqlab turish uchun zarur bo’ladi. Bu ko’z soqqasi yuzasini namlaydi, muguz pardaning silliq va toza bo’lishini ta’minlaydi, mikroblar hamda yot tanachalari mexanik ravishda o’z- o’zidan yo’qotib turadi. Bundan tashqari ko’z yoshi tarkibidagi bo’ladigan lavozin deb ataladigan modda bakteriotsid xususiyatga ega. Sog’lom odamning ko’z yoshi tiniq, biroz ishqoriy reaksiyaga ega bo’ladi va tarkibida 99% suv, 0,1% ga yaqin oqsil yoki taxminan 0,8% mineral tuzlar bo’ladi. Shunga ko’ra ko’z yoshining ta’mi sho’r sutka mobaynida bir kub santimetr ko’z yoshi ajralishi normal hisoblanadi.
Suv — hayot manbayi, inson salomatligining garovi. Odam o‘zini yaxshi his qilishi uchun faqat toza ichimlik suvidan foydalanishi kerak. Olimlar tomonidan inson hayoti davomiyligining suv bilan bog‘liq jihatlari allaqachon o‘rganilgan. Shuni inobatga olsak, Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga qaraganda, insonda paydo bo‘ladigan kasalliklarning 90 foizi sifatsiz suv iste’mol qilishning natijasidir.
Toza ichimlik suvi — bu sodda qilib aytganda, odam salomatligiga zarar yetkazmaydigan, tarkibida aralashma bo‘lmagan suv. Ayni vaqtda toza ichimlik suvi muammosi o‘zining dolzarbligini yo‘qotmagan. Yer shari aholisining ko‘payishi jadal sur’atlarda kechayotgan bir paytda, hayotning barcha jabhalarida suvga bo‘lgan ehtiyoj ham tobora oshib bormoqda. Bu esa o‘z navbatida global suv inqiroziga, ya’ni chuchuk suv yetishmasligiga olib kelmoqda. Chuchuk suvning iste’mol darajasi dunyo aholisi o‘sish tezligidan ikki barobar yuqori. Shu bois mutaxassislar fikricha, 2025 yilga kelib dunyo bo‘yicha 3,5 milliard inson (bu Yer sharining taxminan yarim aholisi degani) toza ichimlik suviga tanqislikni sezadi. Boz ustiga hozir uning aksariyat qismi qishloq xo‘jaligiga sarflanishini inobatga olsak, jahondagi milliardlab kishilar toza ichimlik suvidan bebahra qolib, ekologik va gumanitar halokatni boshdan kechirmoqda. Muammoning yana bir xavfli tomoni shundaki, bu tabiiy resurs «qora oltin»ga nisbatan, ya’ni neftdan oldinroq tugash ehtimoli yo‘q emas. Bunda masala uning hajmi bilan bog‘liq bo‘lmay, bu borada Yer ikkala qutbida ham ulkan zaxiraga ega.
Zararli, odamni o‘ziga o‘rgatib, qaram qilib qo‘yadigan moddalar hozirgi kunning dolzarb muammolaridan biridir.
Lekin, odamni o‘ziga o‘rgatib oluvchi zararli moddalardan: spirtlik ichimliklarni ortiqcha iste’mol qilish dunyoda qanchadan-qancha odamlar, oilalar boshiga katta ofat keltirib, ko‘pgina ishtimoiy muammolarga sababchi bo‘lmoqda. Segarit chekish yaqin yillargacha rivojlangan mamlakatlardagi ko‘p o‘limlarning asosiy sababchisi edi. Hozirgi kunga kelib, bu muammo rivojlanayotgan mamlakatlarda yana ham keskinlashib bormoqda. Rivijlangan mamlakatlardagi odamlarning ko‘pchiligi chekmay qo‘yganligi uchun zararli va odamni o‘ziga o‘rgatib oluvchi tamaki mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi korxonalar o‘z kuchlarini boshqa mamlakatlarga qaratganlar.
Hammamizga ma’lumki hozirgi kunda hech kim hayotini ommaviy axborot vositalarisiz tasavvur eta olmaydi. Hozirgi kunda esa keng ko’lamda foydalanilayotgan ommaviy axborot vositalari televideniya, radio va internet kabilardir. Mana shu ommaviy axborot vositalari yordamida butun dunyo bo’ylab millionlab ma’lumotlar aylanadi va shular sababli bugungi kunda jurnalistika sohasi jadal sur’atlar bilan rivojlanmoqda. Radiodagi turli eshittirishlar, televideniyadagi turli mavzulardagi ko’rsatuvlar va internetdagi rang-barang sahifalarda esa biz o’zimizga kerakli bo’lgan ma’lumotlarni olishimiz mumkin. Shu kabi eshittirishlar, ko’rsatuvlar va sahifalarni tayyorlashda esa jurnalistlarning o’rni alohida albatta. Jurnalistlarning salohiyatini oshirish maqsadida ommaviy axborot vositalari o’rtasida ham ko’plab tanlovlar o’tkazilib turadi. Xususan, televideniya misolida oladigan bo’lsak, har yili Buyuk Britaniyada o’tkaziladigan “Yilning eng yaxshi axborot telekanali” tanlovi hech kimga sir emas. Ushbu tanlovning 2012-yilgi sovrinini “Al-Jazira”ning ingliz tilidagi loyihasi qo’lga kiritdi.ushbu teleloyiha besh yildan beri efirga uzatiladi. U ommaviyligi jihatidan “BBC News” va “Sky News” xabar uzatuvchilaridan ham o’zib ketdi. Ayniqsa, jonli reportaj, intervyu va eng muhim voqealar haqidagi tezkor lavhalar “Al-Jazira”ga obro’ keltirdi. Bu kabi tanlovlarning g’olibi sababchilari bo’lmish jurnalistlarning mashaqqati anchagina.
Сўнгги йилларда марказий матбуот нашрларида Олий Мажлис палаталари фаолиятига доир мавзу етакчи йўналишлардан бирига айланмоқда ва парламент ҳаётини ёритишга ихтисослашган журналистлар қатлами шакллана бошлади. Эътиборли жиҳати шундаки, нафақат давлат, балки хусусий телерадиоканалларда, оммавий ва кўнгилочар нашрларда «Парламент соати», «Парламент вақти», "Қонун ва ижро", «Депутат минбари» каби махсус рукнлар ташкил этилиб, қонунларнинг қабул қилиниши, назорат таҳлил жараёни ва депутатлар фаолияти бўйича тайёрланган материаллар мунтазам бериб келинмоқда. Энг муҳими, бу борада муайян тажрибага эга бўлинди ҳамда миллий матбуотимизда янги йўналиш — Парламент журналистикаси пайдо бўлди ва шаклланмокда.
2012 йилнинг сентябрь ойида ёшларнинг интеллектуал салоҳиятини ошириш, билим вам кўникма ҳосил қилиш ёш авлоднинг билим савиясини янада юксалтириш мақсадида ташкил этилган “Заковат” интеллектуал телеўйинига турли фан йўналишида тахсил олаётган интилувчан, истеъдодли ,қизиқувчан талаба-ёшлар жалб этилган. Ҳар бир бўлиб ўтадиган ўйинида 40 га яқин жамоа қатнашади. Жорий йилнинг 19 январь куни ҳам бўлиб ўтди, Шунингдек, ҳар шанба кунидаги саралаш босқичида 200-250га яқин талаба-ёшлар фаол иштирок этишмоқда
“Ёшларнинг инновацион лойиҳалари ва янги ғояларини жорий этиш” гуруҳ рахбари М.Юнусов 2012 йил январь ойида “Ёшлар оммавий маданиятга қарши” аксиясида ; Олмазор, Шайхонтохур, Сергили, Яккасарой, Учтепа ва Юнусобод туман ҳокимиятида ўз маърузаси билан иштирок этди.Мазкур аксия миллий ғоя ва мафкура илмий-амалий маркази томонидан ташкил этилган бўлиб, М.Юнусов аксияда мунтазам равишда маърузалари билан иштирок этади. Бугунги кунда Тошкентнинг барча туман ҳокимятларида ўтказилди. Ушбу аксияда тумандаги мактабгача таълим, боғча, лицей, касб-ҳунар коллежларнинг маънавият ва марифат бўйича директор ўринбосарлари иштирок этишди.
Бошланғич мактабларда гигиенага оид таълим ва тарбия беришда ўқувчиларни соғлиқни сақлаш тўғрисидаги дастлабки билим, зарур гигиенали малака ва кўникмалар билан қуроллантириш асосий мақсад қилиб қўйилади. Бинобарин, табиатшунослик дарсларида «Одам организми ва унинг соғлигини сақлаш» мавзусини ўрганишда ўз-ўзини кузатиш методини қўлланиш мақсадга мувофиқдир. Бу метод ўқувчилар ўз-ўзини кузатиб бориши йўли билан одам ўз саломатлигига қараб бориши ва у ёки бу органларининг ишида бошланиб келаётган ўзгаришларни билиб олиши мумкин.
